Phong tục, tín ngưỡng, tôn giáo là những điều bất cứ đâu cũng không thể thiếu. Ở Việt Nam, những yếu tố này được thể hiện qua những lễ hội cổ truyền được diễn ra ở một thời điểm nhất định. Các vùng đất ở miền Nam chứa đựng nhiều phong tục tập quán khác nhau. Chính vì thế các lễ hội ở nơi đây cũng đa dạng và ý nghĩa đối với người dân địa phương. Nếu bạn có dịp đến Bình Thuận, hãy thử tìm hiểu về lễ hội Po Dam. Đây là một trong những nét đặc trưng của đồng bào Chăm. Lễ hội được tổ chức vào đầu tháng tư Âm lịch. Lễ hội chứa đựng nhiều nghi thức ý nghĩa và hoạt động đa dạng.
Mục lục
Giới thiệu về lễ hội Po Dam của dân tộc Chăm tại Bình Thuận
Lễ hội văn hóa dân tộc Chăm có mối quan hệ chặt chẽ với những phong tục, tín ngưỡng, tôn giáo. Ở bất cứ lễ hội nào cũng đều ẩn chứa một tâm tưởng sâu xa về các thần thánh, vì theo quan niệm của đồng bào, các vị thần là người có công, chống thiên tai, địch hoạ. Lễ hội Katê gắn với tín ngưỡng thờ thần Pônưgan (thần mẹ xứ sở) tức là bà chúa tiên được thần phái xuống cai quản đất đai, xây dựng xứ sở Chăm.
Lễ hội Po Dam (Pô Tằm) của đồng bào Chăm được tổ chức hàng năm vào đầu tháng tư Chăm lịch (tháng 7 Dương lịch), tại xã Phú Lạc, huyện Tuy Phong. Lễ hội nhằm tưởng nhớ đến công đức của vua Po Dam và cầu cho mưa thuận gió hòa, mùa màng tốt tươi, đời sống ấm no, hạnh phúc…
Theo sử liệu dân gian Chăm Po Dam tức là Pêkathit sinh năm 1387, là con của vua Parachanh và là em của Pôshanư. Po Dam có 2 người con trai là PôkaBrah và PôkaBih. PôkaBrah có đền thờ tại thôn Vĩnh Hanh xã Phú Lạc, còn PôkaBih có đền thờ tại ruộng Cây Táo thuộc hợp tác nông nghiệp thôn Lạc Trị xã Phú Lạc.
Pô Đam lên ngôi vua vào năm Bính Dần 1446 tại Bạt Thi Nưng (Khánh Hoà). Thoái vị vào năm 1472 Nhâm Thìn. Khi Ngài mất đã được nhân dân tôn thành thần với tên hiệu PôDam. Để tưởng nhớ bà con dân tộc Chăm đã xây tháp thờ cúng Ngài. Vì Ngài đã có công lớn hướng dẫn, giúp đỡ nhân dân khai khẩn đất đai, khai mương đắp đập trồng trọt sản xuất nông nghiệp.
Lịch sử đền tháp Po Dam
Nhóm đền tháp Po Dam (Pô Tằm) được xây dựng từ thế kỷ IX thuộc phong cách Hòa Lai. Một trong những phong cách kiến trúc nghệ thuật sớm của vương quốc Chăm Pa. Đã được công nhận là Di tích Văn hóa – Lịch sử cấp quốc gia vào năm 1996. Nhóm này có 6 tháp, hiện nay bị đổ 2 tháp. Số còn lại đang trong tình trạng xuống cấp trầm trọng. Tháp chính thờ bộ sinh thực khí Linga – Yoni bằng chất liệu đá xanh đen nguyên khối.
Khác với tất cả các tháp Chăm khác, ở đây 6 tháp đều trổ cửa chính về hướng Nam. Từ năm 1995 – 1998 tháp chính được trùng tu, tôn tạo. Nhằm giữ lại những nét kiến trúc nghệ thuật độc đáo của phong cách Hòa Lai. Các đời vua của triều Nguyễn đã ban tặng cho vua Po Dam 8 sắc phong. Ghi nhận công lao to lớn trong việc thiết lập các hệ thống thủy nông nổi tiếng.
Các nghi lễ trong lễ hội Po Dam
Đây là nơi người Chăm thực hiện những lễ nghi tôn giáo quan trọng như: lễ Cầu đảo, lễ Tống ôn, lễ Cầu mưa, trong đó có Ka tê là lễ hội lớn nhất của người Chăm. Ngoài phần lễ còn có các hoạt động như thi đấu thể thao và múa hát. Để chào mừng của thanh niên nam nữ làng Chăm Phú Lạc.
Trong Lễ hội Po Dam sẽ tiến hành các phần nghi lễ: Hành lễ hội đền tháp. Hành lễ Chà và ra mắt Ngài và lễ cúng tế Ngài PôDam cầu cho mưa thuận gió hòa. Bà con dân tộc Chăm có một mùa sản xuất nông nghiệp bội thu.
Sau phần lễ là phần hội, hàng trăm nam nữ thanh niên tham gia phần thi các bộ môn thể thao dân gian: kéo co, bịt mắt đập nồi, đội nước… Lễ hội PôDam là lễ hội văn hóa Chăm cổ truyền vẫn còn lưu giữ đến ngày nay. Các thế hệ con cháu Chăm nâng niu, tôn tạo và giữ gìn bản sắc văn hóa của dân tộc mình.
